Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy

Stajnia Leźno leży na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego przylegającego do Brodnickiego Parku Krajobrazowego i Welskiego Parku Krajobrazowego. Te trzy parki oferują turystom wiele atrakcji leśno przyrodniczych. Opisy znajdziemy na stronach tych parków, my skupimy się na Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym, który zajmuje powierzchnię  27.764 ha na terenie województw: kujawsko-pomorskiego (13901 ha), warmińsko-mazurskiego (8633 ha) i mazowieckiego (5230 ha).

Teren ukształtowany dzięki zlodowaceniu północnopolskiemu. Obserwujemy tu zróżnicowane formy geomorfologiczne, charakterystyczne dla krajobrazu młodoglacjalnego: od kemów, drumlinów i ozów przez pagórki i wzgórza morenowe, wysoczyzny morenowe, rynny subglacjalne i zagłębienia wytopiskowe, aż po zajmujące południową cześć Parku równiny sandrowe. Te formy na przemian wklęsłe i wypukłe – nadają krajobrazowi charakter podgórski.

Flora

Przyrodę Parku cechuje wielka różnorodność: ponad 950 gatunków roślin naczyniowych, wśród nich wiele objętych ochroną gatunkową, zagrożonych wyginięciem jak np. rosiczka okrągłolistna, pluskwica europejska, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, podejźrzon rutolistny, widłaki, storczyki, konietlica syberyjska i wiele innych. Prowadzone na terenie parku badania stwierdziły dużą różnorodność mchów oraz porostów, wśród których stwierdzono rzadko występującą – będącą „certyfikatem czystości powietrza” – brodaczkę pospolitą.Wśród spotkanych na terenie Parku roślin, dwa gatunki rzadko spotykane w naszym regionie występują tutaj szczególnie obficie stanowiąc swego rodzaju „wizytówkę” Parku; są to czosnek niedźwiedzi i kłoć wiechowata.

Fauna

Do najcenniejszych gatunków, które umieszczone zostały w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt należą gniazdujące w liczbie zaledwie kilku par: Bocian czarny, kania ruda, bielik, orlik krzykliwy, zasiedlające trzcinowiska bąk, żuraw, kropiatka czy derkacz. Gatunkami o specyficznych wymaganiach środowiskowych są ptaki terenów bagiennych i podmokłych. Na zabagnionych fragmentach doliny Brynicy, Jezior Bryńskich i Mełna gniazdują takie gatunki jak: bąk, gęgawa, gągoł, kszyk, krwawodziób, rybitwa czarna, błotniak stawowy.

Na terenie parku można zaobserwować wiele ptaków drapieżnych ( np.: kania czarna, kania ruda, myszołowy, jastrzębie), a także spotykamy największego polskiego ptaka drapieżnego– bielika.

Bogatą w gatunki grupę stanowią nietoperze. Na obszarze GLPK stwierdzono występowanie 10 gatunków nietoperzy, co stanowi 90% potencjalnej chiropterfauny tej części niżu Polski.

Świat zwierząt w parku otwierają rzadziej spotykane zwierzęta jak wilki, rysie, bobry czy łosie.

Na terenie parku jest 7 rezerwatów przyrody

•     „Szumny Zdrój „ o powierzchni 37.04 ha. utworzony w 1955 r.
•     „Jar Brynicy „o powierzchni 29.47 ha. utworzony w 1955 r.
•     „Jar Brynicy II „o powierzchni 28.27 ha. utworzony w 2001 r.
•     „Ostrowy nad Brynicą” o powierzchni 2.06 ha.utworzony w 1962 r.
•     „Czarny Bryńsk „o powierzchni 1313 ha. utworzony w 1963 r.
•     „Klonowo”  o powierzchni 30.85 ha. utworzony w 1958 r.
•     „Płociczno”  o powierzchni 182.35 ha. utworzony w 1997 r.

oraz 34 pomniki przyrody, wśród których najpopularniejszy jest szacowany na 500 lat „Dąb Rzeczpospolitej” o obwodzie 664 cm i wysokości 34 m.

Rezerwaty przyrody w G-LPK

Czarny Bryńsk – rezerwat florystyczno-torfowiskowy o pow. 13,13 ha. Utworzony został w 1963 roku dla ochrony stanowiska rzadkiej w tej części Polski subatlatyckiej rośliny szuwarowej – kłoci wiechowatej i innych gatunków roślin torfowiskowych. Rezerwat obejmuje śródleśne eutroficzne jezioro Czarny Bryńsk, przy brzegach którego obficie rośnie kłoć wiechowata wraz z przybrzeżnym pasem szuwarów, torfowisk, zarośli łozowych i lasu. Znajdują się tu duże skupienia grzybieni białych, a w najgłębszych partiach wody występują „łąki ramienicowe” utworzone przez glony. Na torfowisku przejściowym występują cenne zbiorowiska mszarne z rosiczką okrągłolistną, przygiełką białą i bagnicą torfową.

Jar Brynicy – rezerwat geomorfologiczno-leśny o pow. 29,47 ha, utworzony 1955 roku. Przedmiotem ochrony w rezerwacie jest malowniczy fragment doliny rzeki Brynicy. Rzeka płynie w krętym jarze, którego strome zbocza wznoszą się na 40-50 m. U podnóży skarp występują źródliska. Zbocza jaru porasta las o cechach zespołu naturalnego z grądem subkontynentalnym, klonowo-lipowym grądem zboczowym i borem mieszanym. Na dnie doliny w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki występują płaty olsu i podgórskiej formy łęgu jesionowego. Wiek drzewostanów wynosi około 140-160 lat. Jest to miejsce lęgowe bociana czarnego, zimorodka i pluszcza.

Jar Brynicy II – rezerwat leśny o pow. 28,27 ha, utworzony w 2001 roku. Sąsiaduje z położonym po drugiej stronie rzeki Brynicy rezerwatem o tej samej nazwie Celem ochrony jest zachowanie naturalnego lasu grądowego i interesującego geomorfologicznie fragmentu doliny Brynicy wciętego w wysoczyznę morenową. Zbocza jaru są tu bardzo strome i osiągają wysokość do 20 m. Rzeka na tym odcinku jest kręta i charakteryzuje się dużym spadkiem. Przyległą wysoczyznę porastają lasy reprezentujące najrzadszy typ grądów – zboczowe grądy grabowo-dębowo-sosnowe z dzwonkiem szerokolistnym, gatunkiem ginącym w Polsce. Drzewa tych lasów osiągają wiek ponad 200 lat.

Klonowo – rezerwat leśny o pow. 32,64 ha, położony nad brzegiem Jeziora Lidzbarskiego. Utworzony został w 1958 roku. Ochronie podlega fragment lasu mieszanego z dorodnym drzewostanem, porastającym teren o urozmaiconej rzeźbie. Dwa główne zespoły leśne rezerwatu to przenikające się wzajemnie bór mieszany i grąd subkontynentalny. W drzewostanie przeważają 200-letnie sosny z domieszką grabu i dębu szypułkowego. W rezerwacie rosną liczne gatunki rzadkie i chronione tj. wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, konwalia majowa czy marzanka wonna.

Ostrowy nad Brynicą – rezerwat leśny utworzony w 1962 roku dla ochrony lasu sosnowo-lipowego z udziałem interesujących i rzadko spotykanych roślin kserotermicznych. Jego powierzchnia wynosi 2,06 ha. Położony jest na tzw. „wyspie mineralnej” wśród dużego kompleksu torfowisk niskich nad rzeką Brynicą. Zbiorowisko leśne reprezentuje typ grądu subkontynentalnego. Na niewielkiej powierzchni występuje również łęg jesionowo-olszowy. W górnym piętrze drzewostanu dominuje 150-letnia sosna, w niższym zaś – lipa drobnolistna.

Szumny Zdrój im. Kazimierza Sulisławskiego – rezerwat leśny o pow. 37,04 ha (w tym 5,71 ha ścisłej ochrony). Powstał w 1958 roku. Położony jest nad brzegiem Jeziora Młyńskiego. Ochronie podlega fragment lasu liściastego o naturalnym charakterze, porastający strome zbocza rynny polodowcowej. Rzeźba terenu rezerwatu jest bardzo urozmaicona. Skarpę jeziorną rozcinają głębokie wąwozy, w których znajdują się liczne źródliska. Największą osobliwością geomorfologiczną jest potężna nisza źródliskowa o kamienistym dnie i stromych zboczach. Dominujące zbiorowiska leśne to zajmujące zbocza skarpy grąd subkontynentalny i klonowo-lipowy grąd zboczowy, łęg jesionowo-olszowy rosnący na dnie wąwozów w rejonie źródlisk i wzdłuż cieków oraz ols, występujący na bagnistym brzegu jeziora. W drzewostanie spotyka się 180-letnie sosny i 100-letnie graby. W niższych warstwach lasu rośnie wiele roślin chronionych, m.in. wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, storczyk Fuchsa, obuwik pospolity, czosnek niedźwiedzi.

Wszystkie powyższe rezerwaty wchodzą w obręb Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Ostoja Lidzbarska”.

Mszar Płociczno – rezerwat torfowiskowy o pow. 182,39 ha, utworzony w 1997 roku. Obejmuje największy w regionie kompleks torfowiska przejściowego z zanikającym jeziorem eutroficznym. Kompleks otoczony jest lasami, wśród których dominują bory sosnowe. Mniejszy udział mają bory mieszane oraz łęg jesionowo-olszowy i brzezina bagienna. Na obrzeżu lasu i torfowisk występują zarośla łozowe. Torfowisko w centrum ma postać mszaru kępkowo-dolinkowego, z rzadka porośniętego pojedynczymi niskimi sosnami i brzozami. Występują tu również liczne rzadkie i chronione gatunki roślin tj.: turzyca strunowa, fiołek torfowy, bagno zwyczajne, rosiczka okrągłolistna, narecznica grzebieniasta, pływacz drobny, starzec błotny oraz 5 gatunków widłaków: widłak goździsty, widłak spłaszczony, widłak jałowcowaty, wroniec widlasty oraz widłak cyprysowaty. Obszar rezerwatu w całości wchodzi w obręb Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Mszar Płociczno”.